Założyciele przedsiębiorstw korzystający z franchisingu zwykle potrzebują środków na finansowanie kapitału wstępnego na założenie przedsiębiorstwa lub uzupełnienie posiadanych środków. W Polsce tego rodzaju udogodnienia nie są jeszcze dostępne. Niewielka liczba franchisodawców, rozwijających swoje sieci powoduje brak zainteresowania banków. Franchisobiorcy mogą jedynie liczyć na wsparcie finansowe w postaci bezpośrednich pożyczek lub udzielania gwarancji bankowych. Biorca może również wystąpić do banku o udzielenie kredytu. Kredyt powinien być często stosowanym rozwiązaniem w takich sytuacjach. Niestety, przy bardzo wysokim oprocentowaniu wszystkich rodzajów kredytów, możliwości wykorzystania, zwłaszcza w procesie tworzenia przedsiębiorstwa, są ograniczone. Wynika to z niskiej opłacalności przedsięwzięcia przy wysokiej stopie oprocentowania kredytu. Barierą korzystania z kredytu jest również wymagane zabezpieczenie, które w polskich bankach sięga 200% wartości kredytu.73
Banki komercyjne dysponują możliwościami przyznania kredytu:
krótkoterminowych: na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy;
średnioterminowych: na okres do 3 lat;
długoterminowych: na okres dłuższy niż 3 lata.
Warunkiem uzyskania kredytu jest:
złożenie w banku wniosku o przyznanie kredytu;
posiadanie i udowodnienie zdolności kredytowej, tj. możliwości spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w ustalonych terminach;
przedstawienie biznes planu, tzn. planu rozwoju przedsiębiorstwa.
Można wyodrębnić dwie podstawowe kategorie źródeł kapitału:74
wewnętrzne:
własne zasoby finansowe,
pomoc ze strony dawcy (leasing wyposażenia).
zewnętrzne:
kredyt bankowy; najłatwiej uzyskać kredyt bankowy jeśli jest się biorcą znanej sieci franchisingowej – łatwo udokumentować projektowane przedsięwzięcie oraz udowodnić, że szanse na sukces są bardzo wysokie; przeciwko tej formie może oponować dawca,
kapitał zebrany od innych inwestorów.
Kredyt jest jedną z możliwości sfinansowania działalności gospodarczej. Franchisobiorca powinien pamiętać, że starając się o kredyt musi przygotować biznes plan, w którym udowodni sukces swojego przedsięwzięcia.
Biznes plan75 jest to dokument wspierający propozycje finansowania, musi on zawierać: przedstawienie mocnych stron podejmowanego przedsięwzięcia, analizę stanu finansowego i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa. Biznes plan jest wymagany zwłaszcza w przypadku większych inwestycji. Bank może wówczas zażądać jego wykonania przez firmę konsultingową. Przy niewielkich kredytach bank może zrezygnować z biznes planu.
Celem biznes planu jest udowodnienie, że przedsięwzięcie będzie miało powodzenie. Biznes plan powinien mieć następujący układ:
streszczenie – jest wizytówką zachęcającą do przeczytania planu;
firma i jej produkt – ukazanie atutów;
marketing;
produkcja/usługa;
plan finansowy (najważniejszy element kredytodawcy).
Po zaakceptowaniu biznes planu następuje uzgodnienie z bankiem odpowiedniego zabezpieczenia kredytu w formie przewidzianej prawem.
Istnieją następujące formy zabezpieczenia kredytu:
Gwarancja bankowa udzielana przez bank lub firmę ubezpieczeniową – jest to przyrzeczenie banku do wywiązania się z zobowiązania w przypadku niedotrzymania warunków umowy ze strony dłużnika. Gwarancja ma formę pisemną. Gwarant, czyli bank udzielający gwarancji, który zapłacił za dłużnika, wstępuje w prawa wierzyciela, tzn. ma prawo użycia wszelkich do wyegzekwowania swoich praw.
Cesja należności kredytobiorcy ma na celu zapewnienie uregulowania przyznanego kredytu przez przeniesienie wierzytelności. Może być stosowana w odniesieniu do klientów o stabilnej pozycji ekonomicznej, bank musi pamiętać o bezpieczeństwie operacji.
Ustanowienie hipoteki na nieruchomości – jest najbardziej znaną i powszechną formą gwarancji kredytowych.
Blokada środków zdeponowanych na rachunku bankowym kredytobiorcy.
Umowa o cesję praw z ubezpieczenia majątkowego – do tej pory stosowana w niewielkim zakresie ze względu na skomplikowaną procedurę.
Umowa ustanowienia zastawu na rzeczach ruchomych bądź papierach wartościowych należących do kredytobiorcy.
Ustanowienie zastawu rejestrowego – polega na stałym posiadaniu określonych dóbr ustalonych z kredytodawcą.
Umowa o przyjęcie długu kredytowego – znalezienie instytucji, która ewentualnie przejmie dług kredytowy.
Weksel gwarancyjny poręczony przez wiarygodnych poręczycieli.
Umowa przewłaszczenia rzeczy ruchomych – chodzi o zabezpieczenie w postaci ruchomości, w stosunku do których nie ma wątpliwości, że są własnością osoby ubiegającej się o kredyt.76
Poza kredytami pomocą dla biorców są pożyczki i gwarancje. Przykładem może być brytyjski program rządowy dla małych firm, który udziela pożyczek dla f-dawców pragnących rozszerzyć działalność oraz dla f-biorców rozszerzających działalność. Pożyczki są udzielane na 2-7 lat, a gwarancje rządowe do wysokości 80% długu, z korzystnym oprocentowaniem i możliwością spłat kapitałowy.
Jak z powyższego zestawu wynika możliwe są różne gwarancje dla banku, stanowiące zabezpieczenie otrzymanego kredytu. Niestety w naszych warunkach gospodarczych znalezienie poręczyciela jest bardzo kłopotliwe, a czasem może być nawet niemożliwe. System wspierania przedsiębiorczości nie jest u nas jeszcze rozwinięty. Zatem należy korzystać z takich możliwości, które już istnieją.
Niektóre banki w krajach wysoko rozwiniętych docenia znaczenie franchisingu i finansuje tworzenie przedsiębiorstw w tej formie. Franchisobiorca np. w Wielkiej Brytanii oraz Holandii ma duże szanse otrzymania pomocy finansowej z banków. Doświadczenia banków Wielkiej Brytanii pokazują, że mając wiedzę na temat franchisingu można z powodzeniem finansować przedsięwzięcia franchisingowe. Banki kooperują ze stowarzyszeniami franchisingowymi, zdobywając wiedzę o rynku franchisingowym.
Zaczynają uznawać finansowanie franchisingu jako bezpieczny sposób tworzenia przedsiębiorstwa. Sprawdzona koncepcja i gwarancje (marka, renoma, warunki finansowe) organizacji f-dawcy zwiększają szansę przedsiębiorstwa na osiąganie zysków na tyle wysokich, aby f-biorca mógł spełnić swoje zobowiązania finansowe. W Europie największe możliwości otrzymania pomocy mają f-biorcy w Danii, W. Brytanii, Holandii oraz Francji (patrz tab. nr 1).77
Tabela nr 4. Banki kredytujące f-biorców
Wyszczególnienie | Dania | Finlandia | Francja | Holandia | Szwecja | W.Brytania |
Liczba głównych banków
Liczba wydziałów franchisingowych w bankach | 3
1 | 5
0 | 4
1 | 3
2 | 5
0 | 5
4 |
W 1981 roku National Westminster Bank był pierwszym bankiem, który powołał dyrektora do spraw franchisingu w sekcji small businessu. Sekcja do spraw franchisingu NatWest liczy obecnie 10 osób odpowiedzialnych za pomoc przedsiębiorcom pragnącym rozwijać się przez franchising. Celem utworzenia takiej sekcji jest dostarczenie branżowcom informacji, które mogą pomóc im w rozwijaniu przedsięwzięć.
Pracy sekcji franchisingu w NatWest przyświecają 3 zasady: 78
przekazywać szczegółowe informacje branżowcom, klientom, do publicznej wiadomości oraz popularyzować idee franchising,
rozeznać jak najlepiej rynek i gromadzić tak wiele informacji, jak to tylko możliwe przez różne kontakty, w tym przez swoje ogniwa takie jak wydziały leasingowe czy zajmujące się ubezpieczeniami,
rozwijać portfel małych przedsiębiorstw, które wchodzą w sieci sprawdzonych franchisodawców,
przekazywać szczegółowe informacje branżowcom, klientom, do publicznej wiadomości oraz popularyzować idee franchisingu,
rozeznać jak najlepiej rynek i gromadzić tak wiele informacji, jak to tylko możliwe przez różne kontakty, w tym przez swoje ogniwa takie jak wydziały leasingowe czy zajmujące się ubezpieczeniami,
rozwijać portfel małych przedsiębiorstw, które wchodzą w sieci sprawdzonych franchisodawców.
Banki potwierdzają, że biorcy korzystający z systemu franchisingowego są klientami o przedsięwzięciach mniejszego ryzyka i dlatego mogą otrzymać lepsze warunki uzyskania kredytu. Niższe ryzyko oznacza, że bank może pożyczyć biorcom więcej, stosując niższą stopę procentową oraz akceptując niższe zabezpieczenie.
Wiele banków uruchamia specjalne programy wspierania franchisobiorców we współpracy z potencjalnymi dawcami. Franchisodawca automatycznie poleca biorcę bankowi, w którym ten znajdzie możliwość finansowania przedsięwzięcia. Gdy bank zna konkretnego dawcę oraz jego pakiet franchisingowy, znacznie chętniej udzieli kredytu potencjalnemu biorcy. Z punktu widzenia franchisodawcy oferowanie biorcom możliwości zdobycia kredytu jest bardzo korzystne i rozszerza ich bazę.
Franchisodawca może oznajmić biorcom, że:
pomaga im zdobyć kredyt, udzielając zabezpieczenia przy minimalnych formalnościach,
biorcy mogą otrzymać kredyt na takich samych warunkach, jak duże firmy,
wie, że bank ma zawsze gotowe środki dla jego biorców.
Przed podjęciem decyzji o finansowaniu przedsięwzięcia, niezależnie czy dawcy czy biorcy, każdy potencjalny system jest sprawdzany. Ocena obejmuje pilotaż, standing finansowy dawcy, strukturę zarządzania, zdolności marketingowe i promocję, jakość produktu czy usługi. Umowa franchisingowa jest dokładnie sprawdzana pod kątem obowiązków obu stron oraz innych zapisów mogących zainteresować bank. Bank jest w szczególności zainteresowany, czy dawca dba i zabezpiecza interesy całej sieci. Bank oczekuje współpracy od dawcy wtedy, gdy podejrzewa, że biorca ma trudności z płatnościami.
W przypadku firm wchodzących w sieć franchisingową możliwe jest podwyższenie poziomu pożyczek, czasami niższe oprocentowanie oraz mniejszy udział własny w przedsięwzięciu. Inwestując w system franchisingowy możemy oczekiwać znacznie korzystniejszych relacji wkładu własnego do kapitału pożyczonego.
Franchising rozwija się, a liczba jednostek wchodzących do sieci rośnie. Wzrasta również liczba dawców świadomych konkurencji na tym rynku. Potencjalny biorca w krajach rozwiniętych wiele możliwości. Musi rozpatrzyć co najmniej kilku poważnych dawców, żeby wybrać najlepszą ofertę. Tak więc dawcy konkurują o dobrych biorców. W ramach tej konkurencji muszą zaprezentować dobre relacje z bankiem.
W przypadku niewystarczających funduszy lub niemożności zaciągnięcia kredytu można skorzystać z leasingu maszyn i urządzeń. W Polsce istnieją firmy leasingowe, które przy zachowaniu odpowiedniej procedury mogą oddać w użytkowanie każdy rodzaj maszyny i urządzenia.
Leasing można określić jako wydzierżawienie dobra służącego do prowadzenia działalności gospodarczej z jednostronną obietnicą odsprzedaży leasingobiorcy, najpóźniej w chwili wygaśnięcia kontraktu, po cenie ustalonej na początku. Leasingobiorca może w chwili wygaśnięcia kontraktu nabyć dobro będące przedmiotem leasingu według tzw. wartości szczątkowej, która uwzględnia pobraną opłatę leasingową w chwili wygaśnięcia umowy. Może on również odmówić zakupu dobra lub odnowić kontrakt leasingu. Leasingobiorcą może zostać każdy, kto chce prowadzić działalność gospodarczą nie posiadając wystarczającego kapitału na zakup wyposażenia.
Leasing może występować w różnych formach: 79
Leasing zwrotny dotyczy najczęściej nieruchomości. Pozwala właścicielowi potrzebującemu gotówki na sprzedaż spółce leasingowej posiadanych dóbr z zachowaniem prawa do korzystania z nich oraz możliwością odzyskania tytułu własności po zakończeniu kontraktu.
Leasing operacyjny jest zawierany na czas krótszy niż wynosi okres przydatności dobra do użytkownika. Istnieje możliwość przerwania umowy przed jej uzgodnionym terminem z powodu pojawienia się na rynku urządzeń nowocześniejszych niż przedmiot umowy. Dotyczy to wyrobów, które szybko się starzeją np. sprzęt komputerowy. Koszty eksploatacji ponosi leasingodawca i są one częścią opłat leasingowych.
Leasing finansowy czas trwania umowy jest zbliżony do okresu używania jej przedmiotu. Ważną sprawą jest finansowanie utrzymania przedmiotu leasingu; czasem jest sporządzana specjalna umowa, jeśli koszty eksploatacji ponosi leasingodawca.
Do podstawowych odmian leasingu należy leasing bezpośredni i pośredni.80 Istota leasingu pośredniego sprowadza się do tego, że między producentem określonych dóbr a ich użytkownikiem (leasingobiorcą) jest wyspecjalizowane przedsiębiorstwo, które nabywa na swój rachunek od producenta urządzenia i wynajmuje jej użytkownikom (klientom). Leasing bezpośredni natomiast polega na tym, że producent określonego urządzenia (towaru) zwraca się bezpośrednio do potencjalnego użytkownika proponując mu zawarcie umowy leasingu jako alternatywy sprzedaży. Leasing pośredni z punktu widzenia celu gospodarczego, który za jego pośrednictwem ma być osiągnięty, składa się z dwóch lub więcej samoistnych stosunków prawnych. W leasingu pośrednim producent określonego dobra sprzedaje owo dobro przedsiębiorstwu leasingowemu, które z kolei w drodze umowy leasingu przekazuje je leasingobiorcy. W transakcji tego rodzaju może wystąpić także instytucja refinansująca owe operacje. W przeciwieństwie do leasingu pośredniego, w leasingu bezpośrednim występuje tylko leasingodawca i leasingobiorca.
Leasing jest bardzo dogodną formą pozyskiwania środków trwałych potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż jednostka korzystająca z takiej formy nie musi dysponować kapitałem na zakup tych środków, koszty związane z leasingiem pokrywa z bieżących dochodów, dzięki użytkowaniu urządzeń w leasingu. Leasing umożliwia więc korzystanie z dóbr bez konieczności nabywania ich na własność i dlatego jest alternatywą dla kapitałochłonnych inwestycji powodujących wzrost wartości środków trwałych w jednostce gospodarczej. 81
Z omówionych źródeł finansowania franchisingu szczególnie istotnym wydaje się być kredyt bankowy. Z opinii wielu franchisodawców i frahchisobiorców, polskie banki nie wykazują dostatecznego zainteresowania kredytowaniem tej formy przedsięwzięć. Proponowane przez banki stopy oprocentowania kredytów są za wysokie. Innym utrudnieniem jest również wymagane zabezpieczenie. Chociaż coraz częściej spotyka się pozytywne przykłady łamania stereotypów w ocenie przedsięwzięć franchisingowych, ale mimo to są to nadal przykłady sporadyczne. Prawdopodobnie nie ma jeszcze powszechnej świadomości, że gwarancja zwrotu kapitału bankowi jest jednak większa w przypadku franchisingu. Tak, więc kredyt dla f-biorców powinien być o wiele tańszy.
Nie należy zapominać o tradycyjnych możliwościach posiadania lub użytkowania urządzeń potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej, np. wykorzystanie umowy najmu lub dzierżawy.
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.