Istota franchisingu
Pan Kowalski założył przedsiębiorstwo produkujące lody i sprzedające je we własnym sklepie. Procedura produkcji tego wyrobu została opracowana przez właściciela firmy. Pan Kowalski sprzedawał coraz więcej produktów, a jego firma stała się znana w całym mieście. Sukces spowodował rozwój firmy – pan Kowalski zdecydował się na otworzenie jeszcze jednego punktu sprzedaży. Żeby wszyscy mogli identyfikować jego punkty sprzedaży, zadbał o jednakowy wystrój ich wnętrza, a firmie nadał wdzięczną nazwę Śnieżynki. Powstające kolejno punkty sprzedaży były bliźniaczo podobne. Tymczasem do pana Kowalskiego zaczęli się zwracać przedsiębiorcy z innych miast o pozwolenie na sprzedaż jego lodów. Co w tej sytuacji zrobił Pan Kowalski? Opracował system franchisingowy i stworzył sieć punktów sprzedaży Śnieżynek w całym kraju.62
Czym jest franchising? Jest to udzielenie przez jedną osobę (franczyzera) drugiej osobie (franczyzantowi) zezwolenia, które upoważnia franczyzanta do prowadzenia działalności handlowej pod znakiem towarowym/nazwą firmową franczyzera oraz wykorzystania całego pakietu zawierającego wszystkie elementy niezbędne do tego, aby nie przeszkolona wcześniej osoba mogła być wprowadzona do przedsiębiorstwa zaprojektowanego i utworzonego przez franczyzera oraz by mogła prowadzić to przedsiębiorstwo przy stałej pomocy na z góry ustalonych zasadach.
W szerokim znaczeniu franchising to koncepcja rozwoju przedsiębiorczości zakładająca aktywny udział dwóch stron umowy franchisingowej: przedsiębiorstwa udostępniającego swoją wiedzę, sposób działania, markę i pomoc w zastosowaniach (tzw. franchisior) oraz przedsiębiorcy, który po otrzymaniu od franchisora „sposobu na przedsiębiorczość” zobowiązuje się do działania według określonych w umowie zasad.63
Franchising jako forma organizacji przedsięwzięć jest preferowana przez niewielkie firmy. Forma ta jest korzystna zarówno dla firm dających prawo do posługiwania się znakiem firmowym i technologią prowadzenia biznesu (mniejsze ryzyko działalności i zaangażowanie kapitałowe), jak i dla przedsiębiorców nabywających to prawo (pomoc kapitałowa, doradztwo, wsparcie marketingowe, szkolenia itp.).64
Precyzyjna i szeroka definicja franchisingu została sformułowana w Kodeksie Honorowym członków Niemieckiego Związku Franchisingowego (DFV): „Franchising jest zorganizowanym systemem kooperacyjnych powiązań pionowych pomiędzy samodzielnymi w sensie prawnym przedsiębiorstwami na bazie umowy o charakterze ciągłym. System ten występuje na rynku w sposób jednolity i charakteryzuje się opartym na podziale pracy programem świadczeń, w którym uczestniczą partnerzy działający w tym systemie, oraz systemem wytycznych i działań kontrolnych, które mają na celu zapewnienie działań zgodnych z celami systemu. Program świadczeń franchisedawcy stanowi pakiet franchisingowy; opiera się on na koncepcji zakupów, sprzedaży i organizacji, wykorzystaniu praw własności przemysłowej i intelektualnej, kształcenia francisobiorcy oraz obowiązku franchisedawcy do aktywnego i realizowanego na bieżąco wspierania franchisinbiorcy, a także stałego rozwijania tej koncepcji. Biorca działa we własnym imieniu i na własny rachunek; ma on prawo i obowiązek odpłatnego korzystania z pakietu franchisingowego. Jego wkład własny stanowi praca, kapitał oraz informacja”.
Europejski Kodeks Etyki Franchisingowej definiuje franchising jako „system marketingu dóbr i/lub usług i/lub technologii, oparty na ścisłej i ciągłej współpracy między prawnie i finansowo odrębnymi przedsiębiorstwami, franchisodawcą i jego franchisobiorcami, w ramach której franchisodawca nadaje swym franchisobiorcom prawo, a także nakłada obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z koncepcją franchisodawcy. Prawo to upoważnia i obliguje każdego franchisobiorcę w zamian za bezpośrednie lub pośrednie świadczenie finansowe, do wykorzystania nazwy handlowej i/lub znaku towarowego i/lub znaku usługowego, know-how, metod handlowych i technicznych, systemów proceduralnych i innych praw własności przemysłowej lub intelektualnej, przy zapewnieniu stałej pomocy handlowej i technicznej, w ramach i na czas trwania pisemnej umowy franchisingowej, zawartej w tym celu między stronami.”65
Przedmiotem franchisingu może być procedura działalności usługowej, receptura i organizacja produkcji, know-how, marka firmy „good will” oraz inne elementy. Istnieje kilka elementów wspólnych, które są podkreślane we wszystkich analizach franchisingu.
Po pierwsze, z jednej strony występuje przedsiębiorstwo mające wartość będącą przedmiotem franchisingu. Przedsiębiorstwo to, które będziemy nazywać franchisodawcą posiada wartość, która staje się przedmiotem franchisingu. Wartość ta bywa różna, począwszy od znaku towarowego, marki firmy, procedury produkcji do standardu i rozwiązania organizacyjnego, czy know-how.
Druga strona jest reprezentowana przez osobę lub kilka osób, które starają się o zezwolenie na eksploatację przedmiotu franchisingu. Strona taka nazywana jest użytkownikiem lub biorcą. Użytkownikiem jest zwykle mała, tworząca się firma, nie posiadająca znacznych kapitałów.
Podstawowym elementem franchisingu jest umowa, która reguluje stosunki między dwoma stronami, w tym także kontrolę wykorzystania przydzielonego zezwolenia. Ostatnim elementem jest opłata franchisingowa za udzielenie zezwolenia i korzystanie z przedmiotu franchisingu.
Zasadniczą ideą franchisingu jest wyjątkowość pomysłu, na którym opiera swoje funkcjonowanie firma macierzysta. Nie musi to być najnowocześniejsza technologia, często jest to proste rozwiązanie organizacyjne np. na takim prostym pomyśle opiera się idea fast food, na recepturze i organizacji – sukces sprzedaży lodów.
Pomysłodawca zwykle ubezpiecza swój pomysł przez otrzymanie patentu. Równocześnie nie chce angażować środków w rozszerzenie rynków zbytu. Umowa łączy maksymalną użyteczność pomysłu z jednej strony z efektywnością wykorzystania środków z drugiej. Zatem franchising jest elementem strategii marketingowej dużych firm, metodą zdobywania rynków zbytu bez angażowania własnego kapitału. Firma macierzysta nie tworzy w takich przypadkach własnych filii lub oddziałów, ale wykorzystuje zaangażowanie innych osób. Te z kolei mają ułatwiony dostęp do rynku zbytu poprzez aktywność firmy macierzystej.
Franchising jest pojęciem szerszym niż licencja i zawiera wszystkie rodzaje stosunków licencyjnych. Jest to koncepcja prowadzenia interesów dużej firmy.
Najpełniejszym typem transakcji franchisingowej jest nie tyle zezwolenie, koncesja na użytkowanie znaku firmowego i identyfikowanie dóbr z tym znakiem, ile przygotowanie do opieki nad małą firmą, której właściciel nie ma żadnego doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej. Powstaje wówczas firma – kopia, powielająca pewne elementy macierzystej firmy. Aby zminimalizować ryzyko, nowa firma musi być odpowiednio przygotowana do prowadzenia działalności.66
Franchising jest także pojmowany jako szeroko rozumiana metoda wszelkiej współpracy gospodarczej pomiędzy podmiotami wykazującymi pełną samodzielność prawną. Tworzenie firmy na podstawie systemu franchisingowego jest możliwe i posiada sens jedynie w dłuższej perspektywie czasowej.67
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.