Funkcje zarządzania możemy traktować jako proces stałego podejmowania decyzji. Istotą procesu decyzyjnego jest przetworzenie informacji wyjściowych (otrzymywanych meldunków, danych sprawozdawczych, instrukcji, aktów normatywnych) i informacji przechowywanej (wiedzy, doświadczenia) w informację wyjściową (wydawanie dyrektyw, zarządzeń poleceń, nakazów). Można proces podejmowania decyzji nazwać systemowym, gdyż posługuje się on analizą systemową, jako określonym sposobem rozwiązywania decyzyjnych problemów33.
Decyzje dzieli się na strategiczne, taktyczne operacyjne, realizacyjne. Wymieniony podział jest związany z pozycją hierarchiczną. Decyzje strategiczne, czyli tzw. wielkie decyzje, które określają najważniejsze koncepcje strategiczne przedsiębiorstwa, co do kierunków jego rozwoju, metod konkurencji, charakteru produkcji, systemu finansowania itd., winny być podejmowane przez kierownictwo organizacji. Natomiast decyzje taktyczne obejmują metody realizacji decyzji strategicznych w krótszym przedziale czasu. Decyzja o wydatkowaniu określonych sum zawartych w budżecie będzie decyzją operacyjną. Decyzją realizacyjną będzie fizyczne dokonanie zakupu w ciężar określonej pozycji budżetu34.
Można też wyróżnić cztery rodzaje decyzji ze względu na jej formę:
decyzje z własnej inicjatywy kierownika,
decyzje aprobujące; przełożony aprobuje propozycje przełożonych lub sugestie jednostki nadrzędnej, bądź też środowiska instytucjonalnego,
decyzje kolektywne, podjęte przez grupę,
decyzję podjęte przez jedną osobę samodzielnie, albo przy pomocy doradców.
Biorąc pod uwagę strukturę podejmowania decyzji, możemy wydzielić tzw. trzy podstawowe fazy35:
Faza preparacji obejmuje:
definicję problemu z zebraniem odpowiedniej liczby danych (informacji),
ustalenie możliwych przyczyn powstałego problemu,
określenie przyczyn najbardziej prawdopodobnych,
określenie możliwych wariantów decyzji,
określenie wariantów akceptowanych;
Faza wyboru obejmuje:
wstępny wybór decyzji,
podjęcie decyzji ostatecznej;
Faza wdrażania obejmuje:
wprowadzenie w życie ostatecznej decyzji,
analizę efektu,
Całość procedury podjęcia decyzji przedstawia tabela 1.
Tabela nr 1. Podjęcie decyzji wstępnej, finalnej, wdrożenie
Źródło: opracowano na podstawie: W. Kieżun: Sprawne zarządzanie organizacją,
Warszawa 1997, s. 238
Tabela nr 2. Warunki sprawności procesu decyzyjnego
Faza I - Preparacja | |
Krok fazy | Warunki sprawności |
a) definicja problemu | Pełność, szybkość, wiarygodność informacji |
b) ustalenie możliwych przyczyn | Maksymalna liczba, zbieżność z informacją, logiczność możliwych przyczyn |
c) potwierdzenie przyczyn najbardziej prawdopodobnych | Logiczność, trafność oceny prawdopodobieństwa relacji przyczynowo-skutkowych |
d) określenie możliwych warunków decyzji | Zdefiniowanie: potrzeb, wartości, systemu ocen, realizm w ocenie, metody ilościowe |
e) określenie wariantów akceptowanych | Metody ilościowe, realizm w ocenie możliwości realizacyjnej |
Faza II - Wybór | |
Krok fazy | Warunki sprawności |
a) wstępny wybór decyzji | Metody jakościowe, zdefiniowanie etyki profesjonalnej, wartości społecznych, stylu życia, trafnej oceny ryzyka |
b) podjęcie decyzji ostatecznej | Zdolność oceny perspektywicznej |
Faza III - Wdrożenie | |
Krok fazy | Warunki sprawności |
a) prowadzenie w życie decyzji finalnej | Zasady sprawnej organizacji w ujęciu systemowym |
b) analiza efektu | Procedura kontroli |
c) uaktualnienie | System ocen, w przypadku korekty-repetycja procedury decyzji |
Źródło: opracowano na podstawie: W. Kieżun, Sprawne zarządzanie organizacją,
Warszawa 1997, s. 238.
Najważniejszymi warunkami sprawności procesu decyzji są36:
pełność, wiarygodność, szybkość informacji,
maksymalna zupełność, logiczność, trafność oceny prawdopodobieństwa relacji przyczynowo-skutkowych ,
precyzyjne zdefiniowanie: potrzeb, wartości, systemu ocen, realizm w ocenie, metody ilościowe w określaniu wariantów decyzji,
zdefiniowanie etyki personalnej, wartości społecznych, akceptowanego stylu życia, trafnej oceny ryzyka przy podjęciu decyzji,
sprawnej organizacji w ujęciu systemowym przy wprowadzeniu w życie i uaktualnianie decyzji.
Ogólna definicja procesu decyzyjnego brzmi: proces przechodzenia od problemu do jego rozwiązania, lub od zbioru możliwych wariantów działania do wyboru jednego z nich37.
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.